ପୁରୀ : ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ନବ ଯୌବନ ବର୍ଶନ ବେଳେ ଦଳାଚକଟାରେ ୧୮ ଜଣଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା । ଏହି କାରଣରୁ ସେଇବର୍ଷ ରଥ ଯାତ୍ରା ଏକ ସପ୍ତାହ ବିଳମ୍ବରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୨୨ ମସିହା ଜୁନ ୧୪ ତାରିଖ । ଅନବସର ପରେ ପ୍ରଥମ ମନ୍ଦିର ଖୋଲାଯାଇଥିଲା । ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ନନଯୌବନ ଦର୍ଶନ ପାଇଁ ବିପୁଳ ଭକ୍ତ ସମାଗମ ହୋଇଥାଏ । ଯେପରି କୌଣସି ଅଘଟଣ ନଘଟେ ସେଥିପାଇ ବ୍ରିଟିସ ସରକାର ସମସ୍ତ ସତର୍କତାମୂଳକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଭିତରକୁ କେବଳ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପ୍ରବେଶ କରିବାର ଅଧିକାର ଥିବା ଯୋଗୁ ମନ୍ଦିର ଭିତରେ ବ୍ରିଟିସ ସରକାରଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ନଥିଲା ।
ତେବେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଭିତରେ ଯେପରି ଏକାଠି ବହୁ ଯାତ୍ରୀ ଜମା ହୋଇ ନ ରୁହନ୍ତି ସେଥିପାଇ ବ୍ରିଟିସ ସରକାର ସେବାୟତମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲେ । ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରକାଶିତ ଯୁଗେ ଯୁଗେ ରଥ ଯାତ୍ରା ପୁସ୍ତକର ତଥ୍ୟ ଏସିଆଟିକ ଜର୍ଣ୍ଣାଲ ରିପୋର୍ଟ ମୁତାବକ, ୧୮୨୨ ସସିହା ଜୁନ ୧୪ ତାରିଖରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଦ୍ୱାର ଖୋଲା ହେବା କ୍ଷଣି ଏକକାଳୀନ ବହୁ ଭକ୍ତ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ । ଗୋଡଖସି ଯିବାରୁ ୧୮ ଜଣ ଭକ୍ତ ତଳେ ପଡିଯାଉଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କୁ କେହି ଉଠାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଭିଡରେ ଦଳାଚକଟା ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ବହୁ କଷ୍ଟରେ ପୁଣି ମନ୍ଦିର ଫାଟକ ବନ୍ଦ କରାଯାଇଥିଲା । ପରେ ମନ୍ଦିର ଭିତରେ ପଡିଥିବା ଭକ୍ତଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ବହୁ ଡେରିହୋଇ ଯାଉଥିବାରୁ ୧୮ ଜଣଙ୍କ ଜୀବନ ବଞ୍ଚାଇବା ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥିଲା ।
ତତକାଳୀନ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ. ମୃତ ଦେହକୁ ହରିଜନଙ୍କ ଛଡା ଅନ୍ୟମାନେ ଉଠାଇବାର ନିୟନ ନଥିଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ହରିଜନଙ୍କୁ ମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ବାରଣ ଥିଲା । ପୁଣି ଯେଉଁ ଫାଟକ ଦେଇ ଏହି ମୃତଦେହ ବାହାର କରାଯିବ ସେହିି ବାଟ ଦେଇ ପରବର୍ତ୍ତୀସମୟରେ କେହି ଆସିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ନାହିଁ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଆଗନ୍ତୁକଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଅଶୁଭ ଶଙ୍କେତ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ । ତେଣୁ ଏହାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଶେଷରେ ଅଙ୍କୁଶ ଓ ଦଣ୍ଡା ମାଧୟମରେ ଶବଗୁଡିକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଗଲା । ମନ୍ଦିର ପ୍ରାଚୀର ଦେଇ ବାହାରକୁ ଶବଗୁଡିବ ଫୋପାଡି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
ଏହି କାରଣରୁ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ରଥ ଯାତ୍ରା ଗୋଟାଏ ସପ୍ତାହ ବିଳମ୍ବରେ ହୋଇଥିଲା । ୧୮୨୨ ମସିହା ଜିନ ୨୧ ତାରିଖରେ ରଥ ଯାତ୍ରାରେ ଭକ୍ତଙ୍କ ବିପୁଳ ସମାଗମ ହୋଇଥିଲା । ୟୁରୋପୀୟ ପୁରୁଷ ଓ ସ୍ତ୍ରୀମାନେ ହାତୀ ଉପରେ ବସି ରଥ ଯାତ୍ରା ଦେଖିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ୬ ଜଣ ଭକ୍ତ ରଥ ଟାଣିବା ଆଶାରେ ରଥର ଅତି ନିକଟରେ ଠିଆ ହୋଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ହଠାତ ଦୌଡି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ହାତରୁ ଖସି ଯାଇଥିଲା । ଫଳଳରେ ସେଇ ୬ ଜଣ ଗହଳି ଭିତରେ ପଡିଯାଇଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୪ ଜଣଙ୍କଉପରେ ରଥ ଚଢି ଯାଇଥିଲା । ୪ ଜଣ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ । ପଞ୍ଚମ ବ୍ୟକ୍ତର ଗୋଡ ଭାଙ୍ଗି ଯାଇଥିଲା । ଆଉ ଜଣେ ଅଳ୍ପେକେ ବଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲେ ।
Comments ସମସ୍ତ ମତାମତ