ଫିଫା ବିଶ୍ୱକପ୍ ଇତିହାସ ଯେତିକି ଆକର୍ଷଣୀୟ ସେତିକି ବିବିଧ । ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ଆସିଥିବା ଦଳମାନେ ନିଜର ପରାକ୍ରମ ଦେଖାଇ ବିଜୟ ହାସଲ କରିବାର ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖନ୍ତି । ବିଶ୍ୱକପରେ ମ୍ୟାଚରେ ବ୍ୟବହୃତ ବଲ୍ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ୩ଡ଼ି ଟେକ୍ନୋଲୋଜିରେ ତିଆରି ଯାହା ପୂର୍ବ ସଂସ୍କରଣ ଅପେକ୍ଷା ହାଲୁକା ଏବଂ ଦ୍ରୁତ ଅଟେ । ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା, ବିଶ୍ୱକପରେ ବ୍ୟବହୃତ ବଲର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ....
୧୯୩୦ ବିଶ୍ୱକପ୍, ଉରୁଗୁଏ
୧୯୩୦ ବିଶ୍ୱକପରେ ବ୍ୟବହୃତ ବଲର ନାମ ଥିଲା ‘ଟି ମଡେ଼ଲ’ । ଆଇକନିକ୍ ‘ଟି ମଡେଲ୍' ଉଚ୍ଚମାନର ଚମଡ଼ାରେ ୧୨ ଟି ପ୍ୟାନେଲ୍ ସହିତ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ଯେଉଁଥିରେ ଏକ ‘ଟି' ଆକୃତିର ଥିଲା ଯାହା ବଲକୁ ଏହାର ନାମ ଦେଇଥିଲା । ଏହାପରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ଉରୁଗୁଏ ଏବଂ ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନାକୁ ନିଜ ବଲ୍ ସହିତ ମ୍ୟାଚ୍ ଖେଳିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ମୋଣ୍ଟେଭିଡ଼ିଓର ଏଷ୍ଟାଡିଓ ସେଣ୍ଟେନାରିଓରେ ଟାଇଟଲ୍ ମ୍ୟାଚ୍ ରେ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ବଲ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା । ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନା ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧ ବଲ୍ ଯୋଗାଇଲା - ‘ଟିଏଣ୍ଟୋ' ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । ଏହା ପରେ ଆୟୋଜକ ଉରୁଗୁଏ ନିଜର ‘ଟି-ମଡେଲ୍' ସହିତ ଦ୍ୱିତୀୟାର୍ଦ୍ଧ ବଲ୍ ଖେଳିଥିଲେ, ଯାହା ବଡ଼ ଏବଂ ଭାରୀ ଥିଲା ଏବଂ ୪-୨ରେ ଜିତିଥିଲା ।
୧୯୫୪ ବିଶ୍ୱକପ୍, ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ
‘ସ୍ୱିସ୍ ୱାର୍ଲ୍ଡ ଚାମ୍ପିଅନ୍' ମ୍ୟାଚ୍ ବଲ୍ ପ୍ରଥମେ ଜିଗଜାଗ୍ ଧାର ସହିତ ୧୮ ଟି ପ୍ୟାନେଲ୍ ଥିଲା ଯାହାକି ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିଲା । ବଲଟି ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ହାତରେ ସିଲେଇ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଲେସ୍ ନଥିଲା । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, ବଲ୍ ଆଉ ଗାଢ଼ ବାଦାମୀ ରଙ୍ଗ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର ହେଲା ।
୧୯୬୬ ବିଶ୍ୱକପ୍, ଇଂଲଣ୍ଡ
ସ୍ଲାଜେଞ୍ଜରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ‘ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ' ଉଚ୍ଚମାନର ଚର୍ମରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏଥିରେ ୨୫ ଟି ଆୟତକାର ପ୍ୟାନେଲ୍ ଥିଲା । ଏହା ଏକ ଆଦର୍ଶ ଗୋଲାକାର ଆକୃତି ଥିଲା ଏବଂ ଏହା ବହୁ ବର୍ଷ ଧରି ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା । ବିଶ୍ୱକପ୍ ମ୍ୟାଚରେ ଖେଳାଯାଉଥିବା ଏହି ବଲଟି ତିନୋଟି ରଙ୍ଗରେ ନଜର ଆସିଲା ଯଥା- ହଳଦିଆ, ଧଳା ଏବଂ କମଳା ।
୧୯୭୦ ବିଶ୍ୱକପ୍, ମେକ୍ସିକୋ
ଆଡିଡାସ୍ ୧୯୭୦ ରେ ଫିଫା ବିଶ୍ୱକପ୍ ପାଇଁ ଫୁଟବଲ୍ ର ସରକାରୀ ଯୋଗାଣକାରୀ ହୋଇଥିଲେ । ସେବେଠାରୁ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଡିଡାସ ଏହି ବଲର ଡ଼ିଜାଇନ କରିଆସୁଛି । ଟେଲିଭିଜନରେ ସିଧା ପ୍ରସାରଣ ହୋଇଥିବା ଏହା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱକପ୍ ଥିଲା । ତେଣୁ, ପ୍ରଥମ କଳା ଏବଂ ଧଳା ବଲ୍ ରଙ୍ଗର ବଲକୁ ଲୋକେ ଦେଖିବାକୁ ପାଇଲେ । ଏହି କାରଣରୁ ଏହାର ବିପରୀତତା ଟିଭିରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କଲା । ‘ଟେଲଷ୍ଟାର'ର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଆବରଣ ଥିଲା ଯାହା ଏହାକୁ ଅଧିକ ସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ଜଳପ୍ରବାହ କରିଥାଏ ।
୧୯୮୬ ବିଶ୍ୱକପ୍, ମେକ୍ସିକୋ
ଫୁଟବଲ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ସିନ୍ଥେଟିକ୍ ସାମଗ୍ରୀରେ ନିର୍ମିତ ‘ଆଜ୍ଟେକା' ପ୍ରଥମ ବଲ୍ ଥିଲା । ଏହା ପଲିୟୁରେଥେନ୍ ସହିତ ଆବୃତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଏହାକୁ ଜଳ ପ୍ରତିରୋଧକ କରିଥିଲା ଏବଂ କଠିନ ଏବଂ ଓଦା ପୃଷ୍ଠରେ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା । ଆୟୋଜକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ଡିଜାଇନ ଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ବଲ୍ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲା ।
୨୦୦୨ ବିଶ୍ୱକପ୍, ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ ଏବଂ ଜାପାନ
ପୁରାତନରୁ ନୂତନକୁ ଯିବା ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ବିଶ୍ୱକପର ଉଡ଼ାଣ । ଏହି ଉଡ଼ାଣରେ ବଲର ସଠିକତା ବଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ‘ଫେଭର୍ନୋଭା' ମୋଟା ଭିତର ସ୍ତରରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ହାତରେ ବନାଯାଇଥିବା ଶେଷ ବିଶ୍ୱକପ୍ ବଲ୍ ଥିଲା ।
୨୦୦୬ ବିଶ୍ୱକପ୍, ଜର୍ମାନୀ
ଏକ ନୂତନ ଡିଜାଇନ୍ ଯାହାକି ଆଉ ୩୨ ଟି ପ୍ୟାନେଲ୍ ଧାରଣ କରିନଥିଲା । ସଂଖ୍ୟା ଓ ପ୍ରତୀକ ସହିତ ଅକ୍ଷର ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଗଲା । ଉନ୍ନତ ଧରଣର ଡ଼ିଜାଇନ ସହିତ ‘ଟିମଜିଷ୍ଟ' ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।
୨୦୧୦ ବିଶ୍ୱକପ୍, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା
ଫାଇନାଲରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅଧିକ ବିବାଦୀୟ ବଲ ମଧ୍ୟରୁ ‘ଜାବୁଲାନି' ଅନ୍ୟତମ । ଏଥିରେ ଆଠଟି ଥର୍ମାଲି ବନ୍ଧିତ ୩ଡି ପ୍ୟାନେଲ୍ ଥିଲା । ଯାହା ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ‘ଗୋଲାକାର ଫ୍ୟୁଜ୍' ହୋଇଥିଲା । ଏହା ପୂର୍ବମାନଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଗୋଲାକାର ଏବଂ ସଠିକ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ, ଖେଳାଳିମାନେ ଏହାକୁ ଅଧିକ ପସନ୍ଦ କରୁନଥିଲେ ଯେହେତୁ ବଲ୍ ଦୂରଗାମୀ ଥିଲା । ଯାହା ଏହାକୁ ପୂର୍ବାନୁମାନ କରାଯାଇ ନଥିଲା ।
୨୦୧୮ ବିଶ୍ୱକପ୍, ରୁଷିଆ
ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ‘ଟେଲଷ୍ଟାର୍ ୧୮' ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ ର କେନ୍ଦ୍ରରେ ଥିଲା । ବଲରେ ଏକ ଚିପ୍ ଲଗାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଏକ ସ୍ମାର୍ଟ ଫୋନ୍ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇପାରେ । ଏବଂ ଖେଳ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରମୁଖ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିପାରିବ । ନକ୍ଆଉଟ୍ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ପାଇଁ ଟେଲଷ୍ଟାର୍ ମେଚଟା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା ।
୨୦୨୨ ବିଶ୍ୱକପ୍, କାତାର
ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ଗଲ୍ଫ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଶ୍ୱକପ୍ ‘ଅଲ୍ ରିହଲା' ବଲରେ ଖେଳାଯିବ । ଏହା ଜଳ ଭିତ୍ତିକ ଇଙ୍କ ଏବଂ ଗ୍ଲୁ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ବିଶ୍ୱର ପ୍ରଥମ
ଫୁଟବଲ୍ । ଏହା ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳରେ ତିଆରି ହୋଇଥିବା ବିଶ୍ୱକପ୍ ବଲ୍ । ଏହି ବଲର ଟେକ୍ସଚର ପଲିୟୁରେଥନ୍ ଚର୍ମରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ । ଫିଫାଙ୍କ କହିବାନୁସାରେ, ବଲ୍ ଏହାର ସମସ୍ତ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ସ୍ପିଡ଼୍ ଅଧିକ ରହିବ । ‘ଅଲ ରିହଲା' ଅର୍ଥ ଆରବୀରେ "ଯାତ୍ରା’ ।
ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, ଏହି ବିଶ୍ୱକପ ବଲ୍ ଭିତରେ ଏକ ସେନ୍ସର ରଖାଯିବ, ଯାହା ସେମି-ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ଅଫସାଇଡ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ମାଧ୍ୟମରେ ସଠିକ୍ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ଅନୁମତି ଦେବ । ବଲର ତଥ୍ୟ ସଠିକ୍ କିକ୍ ପଏଣ୍ଟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ, ଯାହା କଣ୍ଟ୍ରୋଲ ରୁମ୍ ସହିତ ପୁନଃ ପ୍ରକାଶିତ ହେବ । ଏହାସହିତ ଟ୍ରାକିଂ କ୍ୟାମେରାର ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ସଠିକ ଫଳାଫଳ ପ୍ରକାଶ କରିବ ।
ବିଶ୍ୱକପ୍ ମ୍ୟାଚ୍ ବଲ୍ ର ଓଜନ
ବିଶ୍ୱକପ ୨୦୨୨ ବଲର ଓଜନ ପ୍ରାୟ ୪୨୦ ଗ୍ରାମ ।
Comments ସମସ୍ତ ମତାମତ